Kalbi Uyaran Işık
Yıllar boyu, halkını mutluluk içinde yönetmeyi başarmış her hükümdarın başucunu, hikmetli bir kitap süsler.
Bu, aydınlığın, insanı uyaran sesidir.
Işığıdır.
Değil mi ki, zaman da bir aydınlıktır.
Özünde ışıl ışıl şiirin belirdiği, hikmet dolu öğretici metinler, zamanın yıpratıcı etkisinden uzaktır. Bir bakıma, zamanın özetidir onlar. Gün olur, güzelliğini farkedenlerin elinde taçlanır. Gün gelir, çağının yalancı tanıklarının karanlığında gizlenir.
Kelile ve Dimne bu metinlerden biri.
Aslı, Sanskritçe.
Hayatı sisler içinde kalan bir Hind hükümdarı için yazılmış. Debleşem Şah.
Debleşem Şah, hikmet tutkusuyla, bir maceraya atılır. Düşünde gördüğü ışığı izler. Duygularının çizdiği ve ay ışığının yıkadığı patikada, uyurgezer gibi gerçeğin peşindedir.
Gide gide, gerçek bilginin kalbi uyaran ışığına ulaşır.
Yaşlı bilge Beydeba beklemektedir orada.
Kralı, yüzünden eksik olmayan sıcak gülümsemesiyle karşılar.
Ve günler, kimbilir belki de haftalar boyu süren söyleşiler sonunda yüzlerce öykü çıkar ortaya.
Hükümdar, ayrılırken filozofa unutmaz bir armağan vermek ister.
Kanaatin zenginliğinde yaşayan bilge kabul etmez hiç bir armağanı.
Sadece, "bu söyleşimizi belgele" demekle yetinir.
O gündür bu gündür, Kelile ve Dimne, bilgiye tutkun insanların elindedir.
Fabl türünün en başarılı örneklerini buluruz onda. Arslan, Kaplan, Tilki, Çakal, Yılan, Tavşan, Kelebek, Güvercin, Keklik, Karga, Serçe, Fare, Kaplumbağa ve diğerleri...Birbiri içine gizlenmiş sonsuz güzellikteki öyküler, geniş bir coğrafyada, ilgi çekici ilişkileri ve olayları canlandırır. Uçarı bir hayalin peşisıra biz de dolaşır dururuz. Sonuçta, aptal, kurnaz, saf veya talihsiz hayvanlar, unutamayacağımız bir ders verirler bize.
Kelile ve Dimne'nin Tibetçe dışında asıl metinden yapılmış çevirisi yok.
M. 9. yüzyılda İbn-i Mukaffa başarıyla çevirmiş Arapça'ya.
Daha sonra, İngiliz, Almanca, Latince, Farsça, Yunanca, İtalyanca, İspanyolca, Türkçe, İbranice, Danimarkaca, Felemenkçe, Farnsızca gibi bir çok doğu ve batı diline çevrilmiş.
Doğulu ve Batılı bir çok hükümdar, Kelile ve Dimne'nin etkileyici uslübundan yararlanmış.
Paylaşılmayan sevgili gibi, herkesten gizlemişler onu. Yalnızca çocuklarına okutmuşlar.
Kelile ve Dimne, fabl ustası La Fontaine'e deesin kaynağı olmuş.
Zevkle okunan masallarındaki bazı öyküleri Kelile ve Dimne'den almış.
Türünün en başarılı örneği olan Mesnevi'sinde Mevlana da aynı yola başvurmuş.
Herkesin kalbi gerçek için çarpar.
Vişnu mezhebine bağlı bir brehmen olan Beydeba, Hind Kralı Debleşem'i, aklın mekanik alanından kalbin sınırsız alanına çekmişti.
Ve hep birlikte Kaf Dağı'na bir yolculuk yapmışlardı.
Arkada birbirinden güzel masallar bıraktılar.
Sadık YALSIZUÇANLAR
|